ADIM ADIM EFES ANTİK KENT...

Merhabalar ben açelya Türkiye’nin en önemli arkeolojik sit alanı ve en büyük açık hava müzesi olan Efes Antik Kenti, bugünkü Selçuk ilçesinin yakınında ve İzmir’in 70 km. güneybatısında yer almaktadır. Milattan Önce 7. bin yılda yaşamın başladığı ve yüzyıllar boyunca tüm Asya şehirlerinin yönetim yeri olan Efes’in tarihini ve günümüzde görülecek yerlerini bu yazımda okuyabilirsiniz.

Efes, binlerce yıllık tarihinde çeşitli sebeplerden dolayı 4 kez yer değiştirmiştir. Bu nedenle tarihi kalıntıları oldukça büyük bir alana yayılmış ve 150 yıldan uzun süredir kazı ve kurtarma çalışmaları devam etmektedir. Bugün gezilen ve size anlatacağım Efes, kentin 3. kurulduğu yer olan Bülbül Dağı ve Panayır Dağı arasında kurulan yerdir.

Efes bölgesinde yaşam bundan yaklaşık 8600 yıl öncesine kadar uzanmaktadır. Cilalı Taş Devri’nde, Çukuriçi Höyük‘te başlayan yaşam, Bronz Çağı’nın sonuna kadar bugün St. John Kilisesi ve İsa Bey Camii‘nin bulunduğu yer olan Ayasuluk Tepesi‘nde devam etmiştir. Yine yapılan kazılarda bulunan eserlerden yola çıkarak MÖ 2. bin yılda Hitit belgelerinde bu bölgeden bahsedilmektedir. Hitit imparatorluk döneminde buranın adı Apasas‘tır ve Arzawa-Mira Krallığı’nın başkentidir.

Kuruluşu M.Ö. 6000 yıllarına dayanan ve Helenistik dönemden tutunda Roma, Bizans (Doğu Roma), Beylikler ve Osmanlı dönemlerine kadar aktif yerleşim yeri olarak kullanılan o soylu şehir; Efes.

Asırlar boyu üstün şehir planlama örneği oluşuyla, büyük öneme sahip bir liman kenti olmanın getirdiği ticaret merkezi özelliğiyle, binlerce yıl çok zengin kültüre sahip uygarlıklara ev sahipliği yapmasının kaçınılmaz sonucu olarak bir kültürler beşiği oluşuyla, Hristiyanlığın Hac merkezi olarak kabul görülmesi ve asırlardır bir dini merkez olma özelliğiyle; Efes tarihin bir parçası değil tarihin ta kendisi desek yanlış olmaz sanırım.

Artemis Tapınağı

Çok şey yazılabilir, çok şey söylenebilir ama dünyanın yedi harikasından biri olan Artemis Tapınağı için ama ne yazarsak yazalım Dünyanın yedi harikasını derleyen Sidon’lu Antipader kadar güzel tarif edemeyiz tapınağı;

“Mağrur Babil’in üstünde savaş arabaları için yol olan duvarını ve Alpheus’daki Zeus heykelini ve asma bahçeleri gördüm ve güneşin kolosusunu ve yüksek piramitlerin devasa işçiliğini ve Mausolos’un engin mezarını; ama Artemis’in bulutlar üzerine kurulmuş evini gördüğümde diğer tüm harikalar parlaklıklarını kaybetti ve dedim ki “İşte! Olimpus’un dışında, Güneş hiç bu kadar büyük bir şeye bakmadı.” (Antipater, Yunan Antolojisi [IX.58])

Malesef tapınak tarihe yenik düşmüş ve taş üstünde taş kalmasa da kenti gezerken edindiğiniz izlenim buranın ne kadar görkemli bir yapı olduğunu kafanızda çiziyor.

Efes Antik Tiyatrosu

Antik dönemin en büyük açık hava tiyatrosu özelliğini taşıyan bu tiyatro tam 24.000 kişi kapasiteli. Tiyatronun sahnesi maalesef yıkılmış durumda ancak oturma alanları gayet iyi durumda. Bu tiyatro en büyük tiyatro olma özelliği dışında St.Paul’ün vaazlarının da gerçekleştiği yer olduğundan Hristiyanlık adına da çok önemli eser konumundadır.

Celsus Kütüphanesi

Efes’te bulunan belki de en güzel yapı. Celsus Kütüphanesi M.S. 106 yılında ölen Efes valisi Celsius adına oğlu tarafından yaptırılmıştır. Kütüphane dışarıdan iki katlı bir görünümde olsa da içeriden tek katlı ve yüksek tavanlı bir yapıdır.

Meryem Ana Evi

Burası Meryem’in Aziz John’la birlikte son yıllarını geçirdiği düşünülen kilise. Bu kilisenin de bulunuşu oldukça ilginç bir hikâyeye sahip.

Bir Alman köyünde yaşayan Anna Katharina Emmerick isimli daha önce köyünden hiç çıkmamış olan bir kadın amansız bir hastalığa yakalanır. Hastalığa yakalandıktan sonra tanıması mümkün olmayan kişiler ve görmesi mümkün olmayan yerler hakkında çok tutarlı bilgiler vermeye başlar. Bu durum yazar Clemens Brentano’nun da dikkatini çeker ve bu kadının yanına yerleşir. Brentano kadın ölene kadar kadınla kalır ve kadının ölümünden sonra onun anlattıkları doğrultusunda Meryem’in yaşamını yazıp kitap haline getirir. Tarih 1891 yılını gösterdiğinde İzmir Fransız hastanesinde bu kitap topluca okunurken gerçeklik payının olup olmayacağı üzerine bir tartışma geçer ve bu küçük grup 29 Temmuz 1891 yılında kitapta anlatılanlar ışığında bu kiliseyi bulurlar.

Biz Efes'i gezerken çok eğlendik ve çok keyif aldık. Sizi mutlu eden insanlarla güzel vakitler geçirebilmeniz dileğiyle, İyi yolculuklar...